مهاجرت در طول تاریخ و از گذشته دور تا عصر حاضر، همواره یکی از مهمترین پدیده های بشری بوده است .
جابجایی انسانها از سرزمینی به سرزمین دیگر موجب پدید آمدن قوانین پیچیده ای شده است که با توجه به گوناگونی کشورها، این قوانین گاه تشابهاتی با هم داشته اند و گاه متفاوت از هم بوده اند. آگاهی از این قوانین و درک درست حقوقی از قوانین کشورهای مقصد و هدف برای فرد مهاجر، مستلزم فراگیری یکی از اصول مهم مهاجرت همچون اقامت و اقامتگاه است .
که خود موضوع اقامت و مهاجرت به آمریکا به زیر شاخه های اقامت دائم و اقامت موقت قابل تعریف است .
در این جستار به تفصیل مقوله اقامت دائم و اقامت موقت در قانون ایران ، از دیدگاه حقوقی مورد بررسی قرار می گیرد و جزئیات آن با قوانین دیگر کشورها همچون فرانسه و آمریکا، مورد مقایسه قرار می گیرد .
اقامتگاه(Domicile)
ارتباط هر شخص با محیط اطراف خود،محلی که در آن زندگی می کند،یا به کسب و کاری اشتغال دارد،تحت عنوان اقامتگاه شناخته می شود
.در واقع هر شخص از نظر حقوقی وابستگی به محلی دارد که در آنجا سکونت دارد و خانواده، شغل و منافع او در انجا یافت می گردد.این وضعیت در حقوق؛اقامت نامیده می شود و حقوق مدنی برای هر فردی محل اقامت مخصوص تعیین می کند که محل اقامت قانونی او است، حتی اگر شخص مزبور در حقیقت و فعلا در آن محل نباشد.
گرچه بین اقامتگاه در حقوق داخلی و اقامتگاه در حقوق بین المللی تفاوت بسیار است اما معمولا تعریف تقریبا مشابهی از اقامتگاه در سطح داخلی و بین المللی می شود.
اغلب قوانین به یک تعریف کلی از اقامتگاه اکتفا کرده اند،چه این اقامتگاه داخلی باشد چه بین المللی،بنابراین از نظر قانونگذار هر کشور،هر شخصی که مشمول تعریف مندرج در آن قانون باشد،مقیم آن کشور محسوب است،اعم از این که تبعه آن کشور باشد یا نباشد.
در قانون ایران مواد 1002 تا 1010 قانون مدنی،به اقامتگاه اختصاص دارد.ماده 1002 ق.م. در تعریف اقامتگاه می گوید: «اقامتگاه هر شخص عبارت از محلی است که شخص در آنجا سکونت داشته و مرکز مهم امور او نیز در آنجا باشد. اگر محل سکونت غیر از مرکز مهم امور او باشد،مرکز امور او اقامتگاه محسوب است».
هرگاه تابعیت و اقامتگاه شخصی مربوط به یک کشور باشد مثل یک فرد ایرانی که همواره در ایران زندگی میکند و اقامتگاه دارد، اقامتگاه وی داخلی است و هرگاه کشور متبوع و کشور محل اقامت شخص با یکدیگر مطابقت نداشته باشند، مثل شخصی ایرانی که در انگلیس اقامت داشته باشد، اقامتگاه وی بین المللی است .
اقامتگاه بین المللی رابطهای است مادی و حقوقی که فردی را به دولتی معین مرتبط می سازد. اقامتگاه رابطه ای مادی است زیرا بستگی به محلی دارد که شخص در آنجا اقامت دارد و با خروج او از آن محل این رابطه منتفی می شود ؛ و رابطه ای حقوقی است زیرا داشتن اقامتگاه در یک کشور منشاٌ اثرات حقوقی بسیاری است .
در سطح بین المللی نیز اقامتگاه و مهاجرت به آمریکا باید برای هر شخص باید معلوم و مشخص باشد.
اصولا هر فردی دارای اقامتگاهی است و ممکن است این اقامتگاه در کشور متبوع وی باشد ،یا بنا به مقتضیات شغلی یا به هر دلیلی به کشور های مختلف رفت و آمد داشته باشد که در این صورت باید دانست اقامتگاه وی در کدامیک از این کشورها است .