بوم گردی یا اکوتوریسم در تعریف خلاصه یعنی احترام به طبیعت، احترام به فرهنگ گذشته و حال حاضر مردمانی که از سال ها قبل در یک زیست بوم خاص زندگی می کنند. بوم گردی ، واژه ی پیچیده و غریبی نیست، رفتن و بودن در طبیعت و عشق ورزیدن به آن است؛ سفری است مسئولانه که موجب رشد و پایداری زیست بوم ، فرهنگ و کیفیت زندگی ساکنین منطقه ی گردشگری و طبیعتگردی خاصی می شود.
۱- مفهوم بوم گردی و اکوتوریسم چیست و چرا باید به آن اهمیت داد؟
با پیشرفت های صورت گرفته در صنایع حمل و نقل و فناوری اطلاعات، حتی دورترین و بکرترین نقاط روی زمین نیز در دید و دسترس علاقمندان به سفر و گردشگری قرار گرفته و در حال حاضر، گردشگری یا توریسم ، بزرگترین صنعت در دنیا محسوب می شود و شاخه ی طبیعت گردی نیز رو به رشد ترین بخش آن است.
تقریبا تمام آدمها سفرکردن را دوست دارند. دوست دارند به نقاط مختلف سفر کنند، از طبیعت لذت ببرند و دنیا را کشف کنند.
اما این تجربه ی سفر و لذت طبیعت گردی باید به گونه ای باشد که به محیط طبیعی منطقه آسیبی نرسد.
در پاسخ به میل و اشتیاق رو به رشد سفر کردن و طبیعت گردی و در راستای حفظ محیط زیست ، پایداری زیست بوم و فرهنگ مناطق گردشگری ، مفهوم و اخلاقیاتی نو به نام ” بوم گردی “یا ” اکوتوریسم ” ظهور کرده است.
اکوتوریسم پیش از هر چیز یک نوع نگرش خاص و آینده نگرانه و اخلاقی-فرهنگی-انسانی به مقوله گردشگری است.
یکی از مهمترین نتایج این نگرش به گردشگری و طبیعت گردی ، ایجاد اشتغال برای ساکنان بومی منطقه و کسب در آمد برای آنان است؛ که از این طریق ساکنین منطقه ترغیب به حفظ محیط زیست، آداب و رسوم و آنچه برای گردشگران جذاب است می شوند. به این ترتیب اکوتوریسم می تواند در حفظ و پاسداری محیط زیست طبیعی و انسانی و همچنین توسعه پایدار تاثیرگذار باشد.
۲- تعریف بوم گردی ( اکوتوریسم ) چیست ؟
بنابر آخرین تعریف ارائه شده توسط جامعه بین المللی اکوتوریسم (TIES : The International Ecotourism Society) در سال ۲۰۱۵ بوم گردی یا اکوتوریسم ” سفری است مسئولانه به جاذبه های طبیعی برای لذت بردن، ادراک و قدر طبیعت را دانستن ( و همراهی کردن با ویژگی های فرهنگی متعلق به گذشته و حال حاضر ) به طوری که حافظ زیست بوم بوده ، سبب پایداری کیفیت زندگی مردم منطقه شده، شامل آموزش بوده و در آن گردشگر و در فعالیت های سودآور اجتماعی-اقتصادی مردم محلی مشارکت داشته باشد.
” در بوم گردی کلمه ی آموزش بسیار مورد تاکید قرار داشته، هم شامل مسافران و هم شامل مردم محلی می شود.
۳- اصول اکوتوریسم چیست؟
با گذشت نزدیک به ۲۵ سال از شروع به کار انجمن جهانی اکوتوریسم (TIES) با بررسی اصول اکوتوریسم مشاهده می کنیم که سه اصل عمده در ادبیات آن مشهود و پررنگ است:
۱- فرسایشی و استخراجی نیست. منظور از استخراجی و مصرفی، آنگونه فعالیت هایی است که سبب ایجاد آسیب های رفتاری و فیزیکی بر گونه های غیر انسانی در طبیعت می شود.
۲- پایبندی به اخلاق زیست محیطی ایجاد می کند.
۳- در رابطه با طبیعت، ارزش های سازگار با محیط زیست و اخلاق محور را در اولویت قرار می دهد.
به طور خلاصه اکوتوریسم چیزی نیست جز حفظ و نگهدارری از محیط زیست، جوامع بومی و سفر مسئولانه با هدف ایجاد پایداری در زیست بوم.
کسانی که می خواهند در زمینه بوم گردی مشارکت و فعالیت داشته باشند می بایست اصول زیر را به عنوان اصول اصلی و پایه ی این نوع خاص از گردشگری بپذیرند:
۱- به حداقل رساندن آسیب های فیزیکی، اجتماعی، رفتاری و روانی در طول مسافرت
۲- ایجاد آگاهی فرهنگی و زیست محیطی و طبیعتگردی و ترویج فرهنگ احترام به طبیعت و مردم بومی
۳- فراهم کردن تجربه ی مثبت و لذت بخش از سفر هم برای مسافران و هم برای افراد محلی
۴- ایجاد منافع مستقیم مالی برای حفظ و حراست از زیست بوم
۵- ارائه و تلاش در ایجاد تجربه ی به یاد ماندنی برای مسافران به گونه ای که آن ها را نسبت به منطقه میزبان دلسوز و حساس کرده و به اوضاع اجتماعی، آب و هوایی، زیست محیطی و سیاسی آن منطقه اهمیت بدهند
۶- طراحی و ساخت امکانات سازگار با طبیعت و فرهنگ منطقه با کمترین آسیب ممکن به اکوسیستم بومی
۷- آموزش قوانین و باورهای معنوی مردم محلی به گردشگران و ایجاد همکاری و مشارکت بین گردشگران و محلی ها با هدف توانمندسازی فردی و گروهی